Kaart (cartografie) - Jeruzalem (Jerusalem)

Jeruzalem (Hebreeuws: ירושלים Jeroesjalajim, Arabisch: القدس al-Qoeds, Ottomaans: Kudüs, Aramees: ܐܽܘܪܶܫܠܶܝܡ) is een van de twintig oudst doorlopend bewoonde steden ter wereld. De oude Kanaänitische stad is de bakermat van het jodendom en het christendom, en de stad en/of bepaalde plaatsen daarin worden door volgelingen van deze religies en door de islam als heilig beschouwd. Jeruzalem is gelegen tussen de Middellandse Zee en het noordelijke deel van de Dode Zee in een van de meest omstreden gebieden ter wereld, de regio Palestina.

Sinds de oprichting van de staat Israël in 1948 en de Israëlisch-Arabische conflicten heeft Israël zowel de wijken ten westen van de Oude Stad Jeruzalem (West-Jeruzalem) alsook Oost-Jeruzalem (de Oude Stad met de oostelijk ervan gelegen wijken) veroverd. Tezamen vormen deze de hoofdstad Jeruzalem van Israël, maar ook de staat Palestina heeft Jeruzalem altijd als zijn hoofdstad beschouwd.

Sinds 11 december 1949, ruim een jaar na de stichting van de staat Israël claimt de Israëlische regering Jeruzalem als de hoofdstad van Israël. De Israëlische overheid vestigde in West-Jeruzalem het presidentsgebouw, het parlement, het opperste gerechtshof en de meeste ministeries. De meeste ambassades zijn echter gevestigd in Tel Aviv. Internationaal wordt Jeruzalem als hoofdstad van Israël niet erkend. Eerder dat jaar, op 11 mei, was Israël onder voorwaarden als lid toegelaten tot de Verenigde Naties.

De Palestijnse Autoriteit beschouwt Jeruzalem als hoofdstad van een toekomstige Palestijnse staat. Het Orient House in Oost-Jeruzalem, kantoor van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), werd vanwege zijn diplomatieke, economische en sociaal-culturele functies gezien als zetel van de toekomstige Palestijnse regering. Onder de bezetting (sinds 1967) en annexatie van Oost-Jeruzalem werd het in 2001 door Israël gesloten.

Oost-Jeruzalem (inclusief de Oude Stad) werd in 1980 administratief binnen het bestuurlijke district Jeruzalem gebracht, en kwam daardoor de facto onder het gezag van Israël, hoewel het binnen het gouvernement Jeruzalem van de Palestijnse Autoriteit ligt. In 2002 is de stad door de Palestijnse Wetgevende Raad aangewezen als de hoofdstad van Palestina.

Jeruzalem vormt een heet hangijzer binnen de internationale politiek en het Israëlisch-Palestijns conflict. Volgens het Verdelingsplan van de Verenigde Naties, waarop het uitroepen van de staat Israël gebaseerd was, zou Jeruzalem een status onder internationaal bestuur (corpus separatum) krijgen. In de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 veroverde en annexeerde Israël aanzienlijke delen van Palestina buiten het gebied dat in het Verdelingsplan aan een Joodse staat was toegedacht, waaronder West-Jeruzalem. Deze annexatie is door de internationale gemeenschap nooit erkend, omdat het officiële standpunt blijft dat de grenzen pas bij een vredesverdrag vastgelegd kunnen worden. Jordanië veroverde dat deel van Palestina wat daarna de Westelijke Jordaanoever werd genoemd.

In de Juni-oorlog in 1967 werd de Westelijke Jordaanoever door Israël op Jordanië veroverd en militair bezet en werd Oost-Jeruzalem vervolgens geannexeerd, wat door de Verenigde Naties ook niet erkend is. In 1980 werd in Israël de Jeruzalemwet aangenomen, waarin heel Jeruzalem tot "de eeuwige en ondeelbare hoofdstad van Israël" werd uitgeroepen. Dit omvatte dus ook Oost-Jeruzalem, en ook de omliggende Palestijnse dorpen op de Westelijke Jordaanoever De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft deze wet in Resolutie 478 nietig verklaard. Voor Israël zou Jeruzalem, met inbegrip van Oost-Jeruzalem (inclusief de geannexeerde Palestijnse dorpen), de grootste stad van Israël moeten worden; zonder Oost-Jeruzalem zou het de tweede stad zijn, na Tel Aviv.

De Verenigde Naties houden vast aan het corpus separatum uit het Delingsplan van november 1947 (zie ook in de Geschiedenisparagraaf in dit artikel), en hebben het een en ander in 1980 nog eens bevestigd in de (Resoluties 476 en 478 van de Veiligheidsraad). In de Oslo-akkoorden die in 1993 tussen de PLO en Israël gesloten werden, was de status van Jeruzalem nog even buiten beschouwing gelaten. Er zou vijf jaar na dato een besluit worden genomen over de definitieve status, evenals over de vorming van een Arabische staat. Die afspraak tussen beide partijen is echter nooit nagekomen. Op 20 december 2017 namen de Verenigde Naties een resolutie aan waarin ook op eerdere resoluties werd teruggegrepen en werd verklaard dat de Palestijnse bevolking permanente soevereiniteit heeft in de bezette Palestijnse gebieden inclusief Oost-Jeruzalem.

De Wereldraad van Kerken (WCC) erkent Jeruzalem als de stad van drie godsdiensten en twee volken, en het centrale belang in politiek, sociaal en religieus opzicht van de status van Jeruzalem voor een uiteindelijke duurzame vrede tussen Israëli's en Palestijnen. De WCC betreurde bij monde van zijn secretaris-generaal Olav Fykse Tveit ten zeerste het plan in 2017 van de president van de Verenigde Staten, Donald Trump, om Jeruzalem als de hoofdstad van Israël te beschouwen De Palestijnse afgevaardigde in het Verenigd Koninkrijk, Manuel Hassassian, zei dat een erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël een oorlogsverklaring is tegen 1,5 miljard moslims en honderden miljoenen christenen die een hegemonie van Israël over de heilige plaatsen niet zullen accepteren.